Ewakuacja polega na przemieszczeniu się ludności, zwierząt i transporcie mienia z rejonów, w których występują zagrożenia do miejsc bezpiecznych.
Zarządzenie ewakuacji z obszarów bezpośrednio zagrożonych przez wójta (burmistrza, prezydenta miasta)
Zgodnie z art. 31b ustawy z dnia 8 marca 1990 r. o samorządzie gminnym:
1. Jeżeli w inny sposób nie można usunąć bezpośredniego niebezpieczeństwa dla życia ludzi lub dla mienia, wójt może zarządzić ewakuację z obszarów bezpośrednio zagrożonych.
2. W przypadku wprowadzenia stanu klęski żywiołowej wójt działa na zasadach określonych w odrębnych przepisach.
ZARZĄDZENIE EWAKUACJI LUDNOŚCI – na podstawie art. 122 ustawy z dnia 5 grudnia 2024 r. o ochronie ludności i obronie cywilnej:
1. W czasie stanu wojennego i w czasie wojny, w celu zapewnienia bezpieczeństwa osób i mienia, a także dóbr kultury przed zagrożeniami Szef Obrony Cywilnej, na wniosek wojewody, może zarządzić ewakuację ludności zamieszkującej wskazany obszar, w szczególności strefę bezpośrednich działań wojennych.
2. Ewakuacja ludności obejmuje w szczególności relokację osób z obszarów zagrożonych, usunięcie lub zabezpieczenie w inny sposób dóbr kultury i mienia z obszarów zagrożonych, zabezpieczenie pozostawionego mienia oraz przyjęcie osób w miejscu bezpiecznym.
3. Ewakuacja ludności nie obejmuje personelu obrony cywilnej oraz pracowników urzędów obsługujących organy obrony cywilnej i podmioty obrony cywilnej, z wyjątkiem sytuacji całkowitego przemieszczenia ludności cywilnej z obszarów zagrożonych.
4. W przypadkach niecierpiących zwłoki ewakuację ludności może zarządzić wojewoda, informując o tym Szefa Obrony Cywilnej.
5. Organy obrony cywilnej oraz Siły Zbrojne Rzeczypospolitej Polskiej współdziałają przy realizacji ewakuacji ludności. W miarę możliwości ewakuację ludności prowadzi się na podstawie krajowego planu ewakuacji oraz wojewódzkich planów ewakuacji ludności.
PLANY EWAKUACJI LUDNOŚCI – na podstawie ustawy z dnia 5 grudnia 2024 r. o ochronie ludności i obronie cywilnej
Plany ewakuacji ludności obejmują zagadnienia przemieszczenia ludności z miejsca zagrożonego i przyjęcia jej w miejscu bezpiecznym w sytuacji zagrożenia wojną, w przypadku przewidywanego wystąpienia klęski żywiołowej, w czasie wojny i w przypadku wystąpienia klęski żywiołowej.
Dyrektor Rządowego Centrum Bezpieczeństwa opracowuje krajowy plan ewakuacji na podstawie wojewódzkich planów ewakuacji ludności.
Wojewoda opracowuje wojewódzki plan ewakuacji ludności na podstawie wkładów do planu ewakuacji przygotowanych przez wójtów (burmistrzów, prezydentów miast) i starostów, który stanowi załącznik funkcjonalny do planu zarządzania kryzysowego województwa.
Wójt (burmistrz, prezydent miasta) i starosta opracowują, odpowiednio dla obszaru gminy i powiatu, wkłady do wojewódzkiego planu ewakuacji ludności, które stanowią załącznik funkcjonalny do planów zarządzania kryzysowego odpowiednio gminy i powiatu.
Szczegółowy sposób realizacji działań w zakresie ewakuacji ludności oraz zabezpieczenia mienia określa Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 30 maja 2025 r. w sprawie ewakuacji ludności oraz zabezpieczenia mienia.
ZARZĄDZENIE I KOORDYNOWANIE EWAKUACJI – na podstawie ww. rozporządzenia
Na obszarze właściwości miejscowej, którego zarządzono ewakuację:
– Wojewoda koordynuje ewakuację na obszarze województwa przez zespół do spraw koordynowania ewakuacji,
– Starosta koordynuje ewakuację na obszarze powiatu przez zespół do spraw koordynowania ewakuacji
– Wójt (burmistrz, prezydent miasta) na obszarze gminy powołuje zespół do spraw zarządzania ewakuacją.
WYTYCZNE W ZAKRESIE PLANOWANIA I PRZEPROWADZANIA EWAKUACJI – § 17 ww. rozporządzenia
Ewakuację ludności planuje się i prowadzi w taki sposób, aby zapewnić w miarę możliwości:
1) wspólny transport dla rodzin, w szczególności matek z dziećmi, osób ze szczególnymi potrzebami z opiekunami oraz osób starszych wymagających opieki z opiekunami;
2) zaopatrzenie osób objętych ewakuacją w środki niezbędne do przetrwania na czas przejazdu oraz pobytu w miejscu tymczasowego schronienia, w szczególności w niezbędne do udzielania pomocy doraźnej i pomocy humanitarnej: żywność, produkty lecznicze, ubrania, wodę pitną oraz środki higieniczne i zaplecze sanitarne;
3) ewakuację w pierwszej kolejności dzieci, kobiet ciężarnych oraz osób przebywających w jednostkach organizacyjnych pomocy społecznej zapewniających całodobową opiekę, szpitalach, zakładach leczniczych, w których są udzielane stacjonarne i całodobowe świadczenia zdrowotne inne niż szpitalne, w placówkach opiekuńczo-wychowawczych, innych placówkach zapewniających opiekę osobom niezdolnym do samodzielnego poruszania się lub o ograniczonej zdolności poruszania się, a także innych osób z niepełnosprawnościami;
4) ewakuację osób, o których mowa w pkt 3, z wykorzystaniem zespołów ratownictwa medycznego, zespołów transportu medycznego oraz zespołów transportu sanitarnego, będących w dyspozycji podmiotów ochrony ludności, o których mowa w art. 17 ust. 1 pkt 21-23 ustawy oraz z wykorzystaniem sił i środków innych podmiotów ochrony ludności i organizacji pozarządowych, przy koordynacji wojewodów, adekwatnie do potrzeb;
5) ograniczenie mienia zabieranego przez ewakuowaną ludność wyłącznie do tego mienia, które jest niezbędne do przetrwania przez 72 godziny.