EWAKUACJA

Ewakuacja polega na przemieszczeniu się ludności, zwierząt i transporcie mienia z rejonów, w których występują zagrożenia do miejsc bezpiecznych. Z uwagi na uwarunkowania związane z rodzajem i skalą zagrożenia możemy wyróżnić ewakuację I, II i III stopnia.

Ewakuacja I stopnia – polega na niezwłocznym przemieszczeniu ludności, zwierząt, mienia z obszarów/miejsc, w których wystąpiło nagłe, nieprzewidziane bezpośrednie zagrożenie poza strefę zagrożenia. Realizuje się ją natychmiast po zaistnieniu zagrożenia dla życia, zdrowia, i mienia. Organizuje się ją na polecenie wójta, burmistrza /prezydenta miasta/.
Ewakuację może także zarządzić osoba kierująca akcją ratunkową na terenie objętym tą akcją.

Ewakuacja II stopnia – polega na uprzednio przygotowanym planowym przemieszczeniu ludności, zwierząt, mienia z rejonów przyległych do zakładów, obiektów hydrotechnicznych, ze stref zalewowych oraz rejonów przyległych do innych obiektów stanowiących potencjalne zagrożenie dla ludności, zwierząt lub mienia w przypadku ich uszkodzenia lub awarii. Realizuje się ją w sytuacji wystąpienia symptomów takiego zagrożenia;

Ewakuacja III stopnia – polega na uprzednio przygotowanym przemieszczeniu ludności, zwierząt, mienia, podczas podwyższania stanu gotowości obronnej państwa. Prowadzona jest w czasie zagrożenia bezpieczeństwa państwa i wojny.

W ramach ewakuacji I, II i III stopnia należy przewidzieć zarówno ewakuację zorganizowaną, jak i samoewakuację. Samoewakuacja polega na przemieszczeniu się ludności z rejonów, w których może wystąpić lub wystąpiło bezpośrednie zagrożenie dla życia i zdrowia poza strefę zagrożenia. Prowadzona jest przede wszystkim w oparciu o własne możliwości (transportowe, zakwaterowania itp.).

W przypadku ewakuacji I i II stopnia decyzję o jej przeprowadzeniu, w zależności od rodzaju i skali zagrożenia podejmują:

1. wójt (burmistrz, prezydent miasta), starosta, wojewoda z obszarów bezpośrednio zagrożonych;
2. organy kierujące działaniami w celu zapobieżenia skutkom klęski żywiołowej lub ich usunięcia, w zależności od obszaru objętego klęską są to:
   – wójt (burmistrz, prezydent miasta) – jeżeli stan klęski żywiołowej wprowadzono tylko na obszarze gminy,
   – starosta – jeżeli stan klęski żywiołowej wprowadzono na obszarze więcej niż jednej gminy wchodzącej w skład powiatu,
   – wojewoda – jeżeli stan klęski żywiołowej wprowadzono na obszarze więcej niż jednego powiatu wchodzącego w skład województwa,
3. wojewoda w przypadku zdarzeń radiacyjnych o zasięgu wojewódzkim,
4. osoba kierująca akcją ratunkową; w tym przypadku zakres oraz sposób organizacji działań określa organ władzy publicznej (nie dotyczy II stopnia ewakuacji).

Do obowiązku wójta (burmistrza, prezydenta miasta) oraz właściwego terenowo organu obrony cywilnej (jeżeli zachodzi taka konieczność) należy zabezpieczenie warunków niezbędnych do przetrwania ewakuowanej i poszkodowanej ludności oraz ewakuowanych zwierząt.

W przypadku ewakuacji III stopnia decyzję o jej przeprowadzeniu podejmują terenowe organy obrony cywilnej lub organy wojskowe (w strefie bezpośrednich działań wojennych), we współdziałaniu z właściwymi organami obrony cywilnej, zgodnie z zasadami określonymi w ustawie z dnia 29 sierpnia 2002 r. o stanie wojennym oraz o kompetencjach Naczelnego Dowódcy Sił Zbrojnych i zasadach jego podległości konstytucyjnym organom Rzeczypospolitej Polskiej, ustawie z dnia 21 listopada 1967 r. o powszechnym obowiązku obrony RP oraz rozporządzeniu Rady Ministrów z dnia 25 czerwca 2002 r. w sprawie szczegółowego zakresu działania Szefa Obrony Cywilnej Kraju, szefów obrony cywilnej województw, powiatów i gmin.

Ewakuację II stopnia zarządza organ gminy (wójt, burmistrz /prezydenta miasta), któremu przysługuje ustawowe uprawnienie do nakazywania ewakuacji (art. 31 b ustawy z dnia 8 marca 1990 r. o samorządzie gminnym) , którego nie posiada starosta, ani kierujący akcją ratowniczą.
Starosta jako organ zarządzania kryzysowego powiatu koordynuje ewakuacją ludności i mienia na terenie administrowanym, prowadzoną przez organy zarządzania kryzysowego gmin – gdy skala zagrożenia będzie przekraczać teren jednej gminy oraz zaistnieje konieczność wsparcia działań organizacyjno-logistycznych niższego szczebla,  gdy organ ten zwróci się o taką pomoc do Starosty.

Ewakuacji podlegają wszyscy, którzy znajdują się w rejonie zagrożenia. Pierwszeństwo ewakuacji powinno objąć m.in.:

• matki i dzieci,
• kobiety ciężarne,
• osoby niepełnosprawne,
• osoby przebywające w zakładach opiekuńczych, domach dziecka, szpitalach dla przewlekle i nieuleczalnie chorych,
• podopiecznych opieki społecznej itp.

Ewakuacji nie podlegają, w zależności od jej rodzaju:

• osoby wchodzące w skład organizacji ratowniczych, ochrony ludności i służb porządku publicznego,
• osoby niezbędne dla zapewnienia ciągłości funkcjonowania życia lokalnej społeczności,
• osoby posiadające przydziały mobilizacyjne do sił zbrojnych lub formacji uzbrojonej nie wchodzącej w skład sił zbrojnych,
• funkcjonariusze formacji uzbrojonych nie wchodzących w skład sił zbrojnych / ABW, Straży Granicznej, SOP, itp./ ,
• osoby, które otrzymały przydział organizacyjno-mobilizacyjny do jednostki przewidzianej do militaryzacji lub jednostki zmilitaryzowanej,
• osoby, które otrzymały przydział organizacyjno-mobilizacyjny do formacji obrony cywilnej,
• osoby niezbędne w danym rejonie, ze względu na realizację zadań przez siły zbrojne.

Prowadzenie ewakuacji ludności

Powiadamianie ludności o ewakuacji odbywa się w sposób zwyczajowo przyjęty w danej społeczności, poprzez przekazanie bezpośrednich informacji z administracji domów mieszkalnych, przez kierowników zakładów pracy, sołtysów oraz przy pomocy komunikatów z syren systemu wczesnego ostrzegania i alarmowania powiatu pułtuskiego, z radiowozów policyjnych i regionalnych rozgłośni radiowych i telewizyjnych, a także syren alarmowych, gongów i dzwonów kościelnych oraz obwieszczeń, ulotek itp.
Za ostrzeganie i alarmowanie zagrożonej ludności na terenie danej gminy odpowiada bezpośrednio właściwy organ zarządzania kryzysowego gminy. Akcję ostrzegania i alarmowania ludności wspierają powiatowe służby, a w przypadku bezpośredniego kontaktu z ludnością: Policja, Straż Pożarna, Straż Miejska przy pomocy samochodów wyposażonych w zestawy nagłaśniające. Alarmowanie ludności organizowane będzie m.in. za pomocą syren alarmowych powiatowego systemu wykrywania i alarmowania powiatu pułtuskiego.

Po powiadomieniu o ewakuacji I i II stopnia, mieszkańcy podlegający temu procesowi powinni przygotować się do opuszczenia rejonu zagrożonego:

• Powinni zabrać ze sobą niezbędne dokumenty, posiadane środki ochrony przed skażeniami, rzeczy osobiste, podręczną apteczkę oraz żywność na trzy dni.
• Bagaż powinien być spakowany w sposób umożliwiający łatwe jego przenoszenie.
  Ogólna waga bagażu nie powinna przekraczać 20 kg na osobę dorosłą.
• Opuszczane mieszkania należy odpowiednio zabezpieczyć poprzez wyłączenie gazu, światła, wygaszenie pieców, dokładne zamknięcie drzwi i okien itp.
• Wskazane jest pozostawienie osobom zabezpieczającym domy i mieszkania adresów pobytu w planowanych rejonach rozmieszczenia po ewakuacji.
• Po takim przygotowaniu należy udać się do wyznaczonych miejsc rozmieszczenia zespołów zbiórek i ewidencyjno-informacyjnych.
• Rodzice (opiekunowie) powinni włożyć do kieszeni dzieci kartkę papieru z informacją nt. imienia i nazwiska dziecka, rodziców oraz adresu zamieszkania, tel. kontaktowy,
  (w miarę możliwości informację nt. grupy krwi i ewentualnych przewlekłego schorzenia).
• Osoby opuszczające rejony zagrożone własnymi środkami transportu udają się bezpośrednio do miejsc zakwaterowania.

Źródło: Instrukcja w sprawie zasad ewakuacji ludności, zwierząt i mienia na wypadek masowego zagrożenia, stanowiąca załącznik do Wytycznych Szefa Obrony Cywilnej Kraju z dnia 17 października 2008 r w sprawie zasad ewakuacji ludności, zwierząt i mienia na wypadek masowego zagrożenia.